Đông y quan niệm con người là tiểu vũ trụ, mọi thay đổi, chuyển vận của vũ trụ đều ảnh hưởng tới con người. Âm dương của trời đất cũng như âm dương trong cơ thể, thế nên, con người biết sống theo lẽ biến của âm dương thì cuộc sống sẽ thoải mái, tâm trí nhẹ nhàng, khoan khoái.Đối với người mất ngủ, uống thuốc chỉ là trị ngọn bệnh. Người bệnh cần phải tìm ra nguyên nhân chính mà chữa tận gốc, đồng thời bồi dưỡng cơ thể, duy trì nếp sống điều độ, tập thư giãn tinh thần, tập thể dục dưỡng sinh, biết cách ăn uống kết hợp... Chứng bệnh ngoan cố này cần kết hợp nhiều mặt mới mong chấm dứt được.Để tiện cho việc chữa trị, người ta phân loại mất ngủ như sau:- Mất ngủ do hư chứng: lo lắng, hồi hộp, mệt mỏi, thần khí, đầu óc choáng váng, buồn nôn, dễ tức giận, ăn ít, gầy yếu, thức ngủ bất thường, miệng khát, di tinh, mạch loạn.
- Mất ngủ do thực chứng: bứt rứt bồn chồn, đầu choáng váng, đau nhức, đờm nhiều, đại tiện bí, hông sườn đau, miệng đắng, lưỡi đỏ.

Điều nên làm

- Không dùng những đồ kích thích làm mất ngủ như nước trà đặc, cà phê, thuốc lá.
- Thức, ngủ đúng giờ giấc, không nên ngủ ngày nhiều.
- Tập thư giãn tinh thần.
- Cố gắng thay đổi môi trường sống, nếp sống.
- Tránh giận giữ, lo lắng thái quá.
- Tăng cường vận động tay chân, tập thể dục dưỡng sinh.
- Đa số thuốc an thần đều độc, chỉ dùng khi thật cần thiết. Dùng thuốc ngủ dài hạn có thể dẫn đến quen và bị lệ thuộc vào thuốc.
- Điều hoà ăn uống, không ăn quá no, không nên uống rượu, chọn các món ăn dễ tiêu và có lợi cho giấc ngủ.
- Tiết giảm việc quan hệ tình dục.
Duy trì nếp sống điều độ, điều hóa ăn uống cho hợp lí với lẽ tự nhiên, cơ thể sẽ dần dần thuận theo nhịp biến hoá của cơ thể, giấc ngủ sẽ bình thường.
Thức ăn giúp dễ ngủ
- Củ sen: là phần rễ cây sen cắm sâu xuống đáy bùn, nó có tác dụng dưỡng tâm, an thần, bổ tì. Người ta thường nấu canh củ sen ăn để trị mất ngủ và suy nhược cơ thể. Hạt sen có tác dụng vào các kinh tâm, thận. Sen có thể nấu chè hoặc nhồi vào bụng chim bồ câu non để hầm. Ngoài ra, tâm sen có tác dụng giúp giấc ngủ sâu và êm.
- Củ súng: có vị ngọt nhạt, tính bình, tác dụng vào các tâm tỳ, thận. Nó có tác dụng dưỡng tâm, ích thận, cố tinh, dùng để trị mất ngủ, suy nhược. Người ta cũng dùng củ súng để nấu canh.
- Nhãn: có vị ngọt chua, tính bình, tác dụng bổ dưỡng cao, dùng để trị mất ngủ, kém trí nhớ.
- Táo: có vị ngọt, tính ôn, tác dụng vào ô hai kinh tỳ, sinh tân dịch, ích khí, an thần, điều hòa cơ thể, hoà giải các vị thuốc khác.
Các loại thuốc trị mất ngủ trên rất dễ tìm, dễ sử dụng, và không có tác dụng phụ nào đáng kể, người bệnh hay người bình thường đều có thể sử dụng được, và dùng dài ngày cũng không có gì đáng lo ngại. Những loại này không nhất thiết phải uống đều đặn như thuốc nên tiện cho việc sử dụng.